زمان: یکشنبه ۲۵ آذر ۹۷ ساعت ۱۰:۳۰             استاد:خانم جمیله سیفی  

سرفصل‌های نشست علمی:

۱- بیان ضرورت و اهمیت طرح سؤال از دیدگاه نهج البلاغه
۲- بیان عوامل پیدایش سؤال از دیدگاه نهج البلاغه

۳- بیان اشتیاق به سؤال در کلام امیرالمؤمنین«علیه السلام»
۴-ضرورت آشنایی طالب علم با سؤال

به مناسبت هفته پژوهش نشست تخصصی نهج البلاغه با حضور سرکار خانم جمیله سیفی استاد و محقق نهج البلاغه در حوزه و دانشگاه در جمع اساتید و طلاب در سالن اجتماعات مدرسه علمیه پیروان حضرت زهرا (سلام الله علیها) برگزار شد.
استاد در ابتدا با بیان ارزش علمی کتاب گرانمایه نهج البلاغه و بیان امیرالمؤمنین «علیه السلام» در رابطه با جایگاه و اهمیت پرسشگری به عنوان یکی از ابعاد پژوهش و تحقیق پرداختند و به این نکته اشاره نمودند که مباحث مطرح شده گوشه ای از دریای علم و تحقیق امیرالمؤمنین«علیه السلام» می باشد.
به عنوان اولین بحث مبنایی، درباره چیستی سؤال و مصادیق آن در نهج البلاغه و اینکه چه نقشی در تحقیق و پژوهش دارد را تبیین و اظهار کردند: سؤال به معنای حقیقی آن عبارت است از ابراز اشتیاق به تحصیل معرفت درباره یک مجهول، بنابراین چنین سؤالی انگیزه و علتی جز واقع‌یابی نباید داشته باشد، بنابراین می‌توان گفت هر سؤالی توقفی را نشان می‌دهد؛ اگر این توقف برای انسان‌های دانا به موضوع سؤال باشد، توقفی است برای گرفتن حرکت در مسیر معرفت، مانند توقف ماشین برای گرفتن بنزین که حرکت به مقصد بدون آن توقف امکان پذیر نیست، در حقیقت برای حرکت در مسیر علمی این مقوله مهم است که سؤال کردن باعث ایجاد حرکت رو به رشد و کمال می شود.
استاد با استناد به خطبه ۲۱۰ نهج البلاغه بیان نمودند که فرهنگ پرسش و پاسخ در زمان پیامبر«ص» به گونه های متفاوتی بوده است و حضرت علی«ع» روزانه با زبانی پرسشگر سؤالات خویش را از پیامبر«ص» می پرسیدند و ایشان نیز با بیان حقایقی از معارف قرآنی والهی ابواب علم را برای ایشان می گشودند.
نکته قابل تأمل این است که نقش سؤال آنقدر مهم است که می توان انسان را به سرمنزل مقصود برساند و برای شخصی که سؤالی مطرح نیست معرفتی هم وجود ندارد.
ایشان تشریح کردند: جملات شریف کتاب نهج البلاغه، انسان را به سؤال کردن اموری که نمی دانیم تحریک می‌نماید و انگیزه و اشتیاق برای سؤال کردن را در فرد ایجاد می کند و این نکته را یادآوری می‌کند؛ با توجه به نامه امیرالمؤمنین به امام حسن«علیه السلام»، نامه ۳۱ نهج البلاغه: که فرزندم، وقتی حقیقتی برای تو تاریک جلوه کرد، حقیقت را متهم مکن و آن را منحرف مساز، بلکه آن را به جهل خود مستند نما. در حقیقت این مطلب توصیه ای به تمامی جوانان در باب تحقیق و تفحص برای دانستن فلسفه و حکمت امور دینی و… می باشد
ایشان در ادامه با استناد به خطبه ۱۰۵ در نهج البلاغه به اینکه چرا باید به دنبال سؤال رفت و انگیزه سؤال اشاره و توصیه هایی نمودند: اینکه ای بندگان خدا به جهالت خود تکیه نکنید، پرسیدن چیزی به قصد فهمیدن باشد، نه جهت آزار دادن دیگری و به چالش کشیدن جلسه… و همچنین در این باب به حکمت ۳۲۰ نیز اشاره کرده و سؤال نمودن به قصد اذیت نمودن دیگران را نهی کردند.

همچنین اشاره به این نکته مهم که هیچ سؤالی در این دنیا بی‌پاسخ نخواهد ماند، مورد تأکید است که اگر عامل طرح سؤال، واقع‌جو و واقع‌یاب باشد، حکمت و عنایت خداوندی بر این است که به هر وسیله و شکلی از جمله از طریق اساتید و مربیان، آیات الهی خود، را تبیین نموده و انسان واقع جو را به مقصد خود خواهد رسانید.
در ادامه مباحث استاد به ابعاد مسأله سؤال کردن از دیدگاه نهج البلاغه و مؤلفه ها و عواملی که باعث پیدایش سؤال می شود اشاره کردند اینکه چیزی که باعث حرکت در عرصه علم می شود سؤال است همچنین انگیزه وجود حرکت علمی نیز می باشد چراکه فرضیه های متعددی به دنبال سؤال پیش می آید و درنتیجه اثبات سؤال دنبال جواب آن بودن است که پیشرفت در علم را به دنبال دارد و اشاره به این مطلب که سؤال کننده اطلاعاتی در مورد مسأله ای دارد و برای توسعه معلومات خویش به مجهولاتی می رسد که برای حل مجهولات سؤال مطرح می شود که از جمله موارد به ارزشمندی سؤال و جواب در وجود فلسفه احکام شرعی(نماز و روزه) در جامعه امروزی به عنوان کار تحقیقی و پژوهشی اشاره نمودند.
با توجه به خطبه ۳۲ نهج البلاغه یکی از ویژگیهای جوامع فاسد مطرح می شود که عدم طرح مجهولات برای شناخت واقعی است با استناد به این مطلب اگر به مسائلی در جامعه امروزی جهل وجود دارد نباید دشمنی به مسئله ایجاد شود؛ باید پرسش جهت دستیابی علم به حقیقت صورت پذیرد.
در نهایت به منطق امیر المؤمنین در برابر نادانسته ها با توجه به حکمت ۸۵ نهج البلاغه اشاره فرمودند که نخستین گام در علم آموزی اعتراف به جهل می باشد چرا که اعتراف به ندانستن مسأله ای یادگیری را به دنبال دارد.
سؤالات و مسائل یک موضوع، نماد نیازها هستند و تفکر انسان در هنگام مقایسه و تحلیل تحریک می شود و رشد می کند.
همچنین در خاتمه درباره عالِم واقعی توضیح دادند: عالِم کسی است و علم زمانی در درون کسی بوجود می‌آید که از طریق حل معمای چیستی، چرائی، چگونگی و… اطلاعی از خود یا هر عامل دیگر برای کسب علم را دریابد و بدیهی است که در گرو کسب این شناخت(خویشتن) ولو به طور اجمال علم و معلوم را هم دریافت خواهد کرد.
قابل ذکر است که استاد محترمه طلاب را ترغیب به تحقیق و پژوهش در موضوعات نهج البلاغه نمودند.
در خاتمه جلسه از برگزیدگان در فراخوان سیزدهم آثار پژوهشی استان خراسان و فعالان در عرصه پژوهش تقدیر به عمل آمد. لازم به ذکر است به مناسبت هفته پژوهش نمایشگاه معرفی آثار و دستاوردهای علمی اساتید و طلاب نیز به مدت یک هفته دایر گردید.