نشست علمی مجازی، خانواده شاد و متعادل با استناد به آیات و روایات، با حضور استاد خانم لیدا نادرنیا، استاد حوزه و دانشگاه پژوهشگر و مشاور خانواده تاریخ بارگذاری صوت ۹۹/۰۲/۲۹

سرفصلهای ارائه:

شناخت انواع خانواده، شادی و نشاط از دیدگاه اسلام، شناخت شادیهای پسندیده، شناخت شادیهای ناپسند

چکیده نشست علمی:

استاد جهت تبیین بحث بیان نمودند، برای رسیدن به خانواده شاد و متعادل نخست باید شناخت خانواده صورت پذیرد و باید نگرشی درست در خانواده داشته باشیم.

نهاد خانواده، جامعه نسبتاً کوچکی را تشکیل می‌دهد که هر یک از اعضای آن به نحوی بر دیگری تأثیر می‌گذارد.

خانواده اولین مدرسه فرزندان و تأثیر بسزایی در تربیت فرزندان دارند، والدین حقوق نمی‌گیرند، هر دو مدیر، معلم و مستخدم هستند و فرزندان ۳۶۵ روز در اختیار آنان می‌باشند.

استاد انواع خانواده را به شرح زیر برشمردند و بیان کردند با شناخت خانواده می‌توان خانواده شاد و متعادل ایجاد کرد.

۱ـ خانواده پرکار: ویژگی‌های این خانواده؛ فرزندان کلید داران منزل هستند، پدر و مادرها بیرون منزل کار می‌کنند. در این خانواده آسایش است ولی آرامش زندگی فدای فراهم ساختن وسایل آسایش زندگی است، از ویژگیهای دیگر انتقال خستگی‌ها و مشقت ناشی از کار روزانه به منزل می‌باشد، در این خانواده باید مدیریت بر فرزندان داشت چرا که آسیبهایی به دنبال دارد.

۲ـ خانواده اردوگاهی: ویژگی‌های این خانواده؛(مستبد، سختگیر، انعطاف ناپذیر)؛ حاکمیت قوانین انضباطی نامناسب، سخت‌گیری‌های بیجا، که منجر به کاهش اعتماد به نفس و انزواطلبی فرزندان می‌شود. بایدها و نبایدهای بیجا و سلب قدرت تصمیم گیری از فرزندان از دیگر ویژگیهای این خانواده می‌باشد و همچنین کنترل پلیسی و بی‌اعتمادی که منجر به پنهان‌کاری فرزندان می‌شود. از فرمایشات رهبری نسبت به نحوه برخورد با جوانان در اینگونه خانواده‌ها این است که: جوانان دین گریز هستند دین ستیزشون نکنیم.

۳ـ خانواده بی‌تفاوت: ویژگی‌های این خانواده؛ وجود ساختار بی‌قید و نرمش محض والدین، که منجر به گستاخی فرزندان می‌شود.، عدم حضور فیزیکی، روانی و عاطفی والدین، عدم روابط مناسب بین والدین و تأثیر نامناسب آن در فرزندان می‌باشد.

۴ـ خانواده گسسته: ویژگی‌های این خانواده دعوا و درگیری، سروصدای زیاد، قهرهای مداوم در فضای خانه، احساس ترس، دلهره، اضطراب و استرس در فرزندان، افت چشم گیر تحصیلی می‌باشد.

با تأمل در ویژگی‌های خانواده‌ها می‌توان با شناخت کامل به خانواده متعادل دست یابیم.

با روی آمدن به دین و بهره‌گیری از روایات و سبک زندگی ائمه می‌توان بهترین خانواده را ایجاد کرد. با توجه به آموزه‌های اسلامی راهکار و مصداق برای تمامی خانواده‌ها  برای داشتن فرزندان سالم و صالح و تقویت اعتماد به نفس در ایشان این است که خداباوری، خداشناسی را آموزش دهیم و برای هر حرکتی و ایجاد خانواده شاد عشق باوری را ایجاد کرده و در هر حال یاد خدا و ذکر الهی فراموش نگردد؛ چرا که «ألا بذکر الله تطمئنّ القلوب».

۵ـ خانواده منطقی: بهترین خانواده، خانواده شاد و منطقی؛ ویژگی خانواده منطقی(مستحکم موفق) والدین مقتدر و توانا (نه‌مستبد) دارای دانش کافی برای انطباق با تغییرات شتابان اجتماعی هستند. ویژگی فرزند را حفظ می‌کند. با توجه به روایات وارده و آنچه اسلام می‌گوید بهترین شما کسانی هستند که خوشرفتار در خانواده باشند خانواده منطقی برگرفته از تفکرات اسلامی است.

برای ایجاد خانواده منطقی باید سه تعامل را با دقت داشته باشیم: تعامل با خود، باید علم کافی برای شناخت خود وخدای خود داشته باشد، تعامل با همسر  با شناخت همسر و ویژگیهای همدیگر و احترام گذاشتن به هم و توجه نمودن به نیازهای یکدیگر، تعامل با فرزندان دانش کامل برای شناخت و درک نیاز فرزندان در هر سنی توجه به مراحل کودکی تا نوجوانی بلوغ زودرس،  سن ازدواج و…در هر لحظه باید علممان را بالا ببریم.

نکاتی جهت ایجاد فضای شاداب، بانشاط و برانگیزاننده در منزل از طریق: پرهیز از هرگونه روابط غیر دوستانه، درگیری، نزاع، مجادله، تحکم، تحقیر و تهدید، تبعیض، پرهیز از استرس و اضطراب در فرزندان با هدف عدم گرایش آنان به آرامش کاذب خارج از منزل از راه مصرف مواد محرک، توهم زا، افیون، الکل و …

استاد به این مسأله تأکید نمودند که از طریق دینمان می‌توان شادی و نشاط را داشته باشیم چرا که بهترینها را به ما عرضه می‌کند. همیشه به خدا اتصال دارد و یاد خدا در زندگی‌هاست خانواده شاداب و سرزنده را ایجاد می‌کند. از کلمات منفی باید دوری شود و ذکر خدا را باید زیاد داشته باشیم خانواده متعهد مؤمن با دید مثبت به همه چیز نگاه می‌کند. زمان و برنامه‌ریزی دارد، دارای هدف است.

با مدیریت کلمات می‌توان زندگی شاد و منطقی ایجاد کرد. و توجه به نیازهای یکدیگر و احترام به حق و حقوق یکدیگر و علم کافی داشتن جهت رفاه نیازهای یکدیگر و در صورت غفلت نتایج خوبی نخواهیم داشت.

در ادامه استاد جهت تبیین شادی و نشاط در سبک زندگی اسلامی شادیهای پسندیده و ناپسند را از منظر اسلام بیان نمودند:

شادی امری ضروری است تا خودمان شاد نباشیم نمی‌توانیم به دیگران منتقل کنیم. و در سایه شادی و نشاط زندگی معنا و مفهوم پیدا می‌کند.

حتی در زندگی علما و بزرگان نشاط و شادی حکم فرما کردن در خانه و زندگی بوده و بهترین الگو برای ما می‌باشد. دین اسلام دین فطرت است به تمام نیازهای انسان از جمله شادی توجه دارد.

شاد کردن دیگران: شاد کردن مؤمن یکی از عبادات بزرگ است در روایات نیز این امر تأکید شده است.

محبوب ترین اعمال نزد خداوند شاد کردن مؤمن است. از پیامبر اول باد به جامعه کوچک که خانواده است توجه شود بعد دیگران

با توجه به معیارهای کلی می‌توان برای شادیهای پسندیده ویژگیهای زیر را برشمرد:

شادیهای پسندیده: ۱ـ همراه با گناه نباشد، با غفلت از خدا مقرون نباشد، اعتدال ومیانه روی در آن رعایت گردد.

ذخیره آخرت( باقیات صالحات) اشاره به روایتی از حضرت علی«علیه السلام»  که شاد بودن پدر و مادر باقی گذاشتن خوبیها از ایشان براب فرزندان است.

ملاقات با برادران دینی؛ اشاره به روایتی از پیامبر اکرم«صلی الله علیه و اله و سلم» رفت و آمد با کسانی که بهترین الگوی اخلاقی می‌باشند.

حل مشکلات علمی؛ با  بالابردن تحصیلات نقش بسزایی در کمک علمی به فرزندان است.

ذکر و یاد خدا؛  به موقع ذکر گفتن نماز خواندن آرامش با ذکر خداوند صورت می پذیرد.

شادی در روز شادی معصومان«علیهم السلام»

شادیهای ناپسند حرکاتی که با لهو ولعب همراه باشد و متناسب با قوانین اسلامی نباشد.

شادی‌های ناپسند: شادی از طریق گناه، شادی تمسخرآمیز، شادی به خاطر غرور و سرمستی، شادی به مشکلات دیگران، شادی با دروغ، خندیدن هنگام مصیبت،

شادی از طریق گناه؛ حضرت علی«علیه السلام» می‌فرمایند: «التبجح بالمعاصی اقبح من رکوبها» شادی کردن به گناه زشت‌تر از انجام دادن آن است.

شادی تمسخرآمیز؛ یکی از شادیهایی که به منظور تحقیر و تضعیف حق انجام می شود. مانند خنده فرعون در برخورد با دلایل منطقی و معجزات روشن حضرت موسی چنان که قرآن هم می‌فرماید: «منها یضحکون این شیوه طاغوتها»

شادی به خاطر غرور و سرمستی؛ به قدری بعضی انسانها مغرور و از خود راضی هستند که خیال می‌کنند همه اعمال آنها دقیق و درست است و از این بابت خوشحالی می‌کنند و گاه دوست دارند حتی به خاطر کارهایی که نکرده‌اند مردم آنها را بستایند.

شادی به مشکلات دیگران؛ حضرت علی«علیه السلام» می فرمایند: به لغزش دیگران خوشحال مشو زیرا تو نمی‌دانی زمانه با تو چه خواهد کرد.

شادی با دروغ؛ پیامبر«صلی الله علیه و آله و سلم» فرمودند: وای بر کسی که سخنی دروغ بگوید تا مردم را بخندادند وای بر او وای بر او وای براو..

خندیدن هنگام مصیبت؛ حضرت علی«علیه السلام» فرمودند: گویی مرگ برای غیر ما نوشته شده! گویی حق بر غیر ما واجب گشته! گویی این مردگانی که می‌بینیم مسافرانی هستند که به زودی به سوی ما باز می‌گردند؛ آنها را در قبرشان می‌گذاریم و میراث آنها را می‌خوریم و گویی بعد از آنها جاودان هستیم.

امام حسن عسگری«علیه السلام» نیز فرمودند: از ادب انسانی به دور است که انسان در برابر افراد محزون اظهار شادی کند.

حق و باطل همیشه بوده بزرگترین ظلم به ائمه و شهادت جانسوز سالار شهیدان و یاران با وفایشان بوده. بنی امیه، ال زیاد و ال مروان بر این جنایت بزرگ تاریخ شادی کردند چنانکه در فرازی از زیارت عاشورا آمده روز عاشورا روزی است که آل زیاد و ال مروان به کشتن امام شادی کردند و با شادی و سرور خود رضایت و ارتباط خود را با این فاجعه تاریخ به تماشا گذاشتند. امروزهم اگر ظلمی در هر جای جهان صورت بگیرد و کسی به آن ظلم خشنود و شادمان باشد شریک ظلم خواهد بود.

در نهایت استاد ایجاد خانواده متعادل و منطقی را با برنامه‌ریزی و داشتن هدف و برقراری شادی و نشاط پسندیده در خانواده ترغیب و تشویق نمودند.