نشست علمی مجازی مبانی اصول اخلاقی در کلام امام علی«علیه السلام»، با حضور استاد خانم معصومه سادات هاشمی، مسئول پژوهش و استاد حوزه رشته اصول فقه و بلاغت و حدیث، تاریخ بارگذاری صوت: ۹۹/۰۳/۰۷

سرفصلهای ارائه شده:

تبیین حسن خلق، اصل تغافل و چشم پوشی در کلام امیرالمؤمنین«علیه السلام»، پرهیز از سخن چینی در کلام امیرالمؤمنین«علیه السلام»،  حلم و بردباری در کلام امیرالمؤمنین«علیه السلام» و…

چکیده مباحث:

یکی از اثرات خوب و زیبای ماه رمضان، حسن خلق و رفتار نیک روزه دار می‌باشد که شخص بوسیله اینها به خویشتن داری و کنترل خشم دست می‌یابد و می‌تواند بسیاری از سختی و مشکلات زندگی را به راحتی سپری کند و زندگی خوبی برای خود رقم بزند.

حسن خلق در تکمیل ساختمان ایمان نقش مهمی دارد و ما باید به دنبال کسب آن باشیم.

هرکس باید برای خود یک الگوی اخلاقی انتخاب کند که بدون نقص و مصون از خطا باشد که حضرت علی«علیه السلام» در بحث الگوی زیست اخلاقی پیامبر«صلی الله علیه و اله و سلم» را و در امتداد ایشان خود را بهترین الگو معرفی می‌کنند.

درکل از سخنان ایشان می‌فهمیم الگوی مناسب پیامبر«صلی الله علیه و اله و سلم» و اوصیای ایشان هستند.

مدلی که حضرت علی«علیه السلام» پیاده کردند یک مدل اخلاقی بوده، یعنی حکومت تابع اخلاق بوده، اقتصاد تابع اخلاق بوده، همه چیز در مدل ایشان تابع اخلاق بوده، ظلم و ستم و مشکلاتی که ما الان می‌بینیم به این علت است که اخلاق را تابع همه چیز از جمله اقتصاد و سیاست کرده‌ایم.

انسانهای مؤمن که روح بزرگ و پاک دارند حسن خلق دارند.

حسن خلق از نظر بزرگان آن است که انسان با گشاده‌رویی و چهره شاد و زبان نرم و ملایم با مردم رو‌به‌رو شود و در هر جایی با هر کسی با خوشرویی و خوبی برخورد کند.

از نظر حضرت علی«علیه السلام» معیار ارزشمندی عمل، اخلاقی بودن آن می‌باشد نه زیادی آن.

حضرت علی«علیه السلام» می‌فرمایند: در خصلت‌های نیکو تعصب بورزید و مواردی را به عنوان خصلت نیکو بیان می‌کنند از جمله:

۱ـ اصل تغافل و چشم پوشی

چشم پوشی از اشتباه دیگران، رفتاری آگاهانه به منظور حفظ شخصیت فرد خطاکار و متوجه ساختن او به کار نادرست خویش است و تغافل نوعی عیب پوشی است.

در مواردی اگر پرده‌دری شود و آبرو و حیثیت شخص برباد رود فرد تشویق به گناه می‌شود و رسوایی را مجوّزی برای گناه می‌شمارد که تعافل جلوی این اتفاق را می‌گیرد.

و همچنین حفظ کرامت و شخصیت افراد در پرتو تغافل امکان‌پذیر است.

و باید توجه داشت تغافل در مورد خلافهای شخصی و جزئی و فردی است و در مسائلی که کفار و دشمنان برای براندازی نظام اسلامی نقشه می‌کشند تغافل معنایی ندارد.

۲ـ پرهیزاز سخن چینی

سخن چینی از رذایل اخلاقی است و از نظرمعصومین«علیهم السلام» سخن‌چینان بدترین مخلوقات خدا هستند و بهشت بر آنان حرام است.

پذیرش اجتماعی فرد سخن‌چین خطر جدی برای جامعه دینی است زیرا سلب اعتماد و امنیت شده و عامل ایجاد تفرقه و پراکندگی می‌شود.

طبق نظر حضرت علی«علیه السلام» در زندگی نباید سخن‌چینی کرد و نباید با افراد سخن‌چین همنشینی و دوستی کرد.

۳ـ کمک به نیازمندان بدون منت

کمک به نیازمندان در ظاهر انفاق وکمک به آنان است و در واقع برعکس این است فرد نیازمند به ما کمک می‌کند و مشکل ما را حل می‌کند.

در نگاه مادی کمک به فقیر کاهش اموال است و در نگاه الهی پس‌اندازی است برای آینده یعنی آخرت.

از نظر حضرت علی«علیه السلام»  وقتی نیازمندی به انسان روی می‌آورد در اصل یک منفعت سرشار و یک معامله پر‌درآمد به او روی آورده است.

۴ـ حلم وبردباری

شرح صدر به معنای ظرفیت روحی و فکری است  و گسترش ظرفیت روحی و فکری انسان سبب می‌شود بینش و ظرفیت او برای پذیرش حق بیشتر شود.

ضیق صدر برعکس شرح صدراست و باعث می‌شودفرد برای ادای حق تاب نیاورد.

انسان بدون صبر و حلم، بی‌اختیار و عجول است و هیچ کارش به نتیجه نمی‌رسد.

‌حسن خلق و خوش رفتاری یکی از اصول مسلم اخلاقی است که مورد توجه معصومین«علیهم السلام» نیز بوده است از نظر حضرت علی«علیه السلام» رفق و مهرورزی عامل اتحاد و همبستگی است و از ویژگی‌های خردمندان است در مقابل خشونت و تندی با مردم در حکم جنگ با خدا تلقی می‌شود.

از نظر ایشان محبت و رفق رأس سیاست و مهرورزی و خوش خلقی بهترین سیاست می‌باشد.

۵ـ خوش رفتاری با همسایه

در دین اسلام همسایگان جایگاه ویژه‌ای دارند و همسایه از همسایه بیگانه نیست و همسایگان به گردن هم حقوقی دارند که اگر رعایت نکنند مورد خشم خدا قرار می‌گیرند.

۶) وفای به عهد

به دلیل اهمیت وفای به عهد در اسلام آمده هر کس بخواهد به دیگری وعده بدهد باید در موقع وعده دادن قدرت خود را ارزیابی کند.