زمان: ۴شنبه ۷ آبان ۹۹

استاد: سرکار خانم زهرا مؤمنی کارشناسی ارشد رشته «الهیات و معارف اسلامی» گرایش «فقه و مبانی حقوق»

سرفصل‌های نشست علمی:

۱- لزوم توجه به اصل مقدرات در زندگی انسان ۲- عوامل تأثیرگذار بر مقدّرات ۳ـ توجه به واقعیت امتحان بودن زندگی

۴-  مهمترین امتحان الهی ۵ـ راه‌های برون رفت از بحران‌ها و گرفتاری‌ها ۶ـ تشخیص غرض امتحان در صحنه فردی و اجتماعی

نشست علمی« تعیین کننده ترین عامل در مقدرات بشر» با حضور خانم زهرا مؤمنی به صورت مجازی و آنلاین در سامانه lms2 جهت بهره بری اساتید و طلاب برگزار گردید.

استاد نخست در لزوم توجه به اصل مقدرات در زندگی انسان به  تعاریف مفاهیم و اصطلاحات مبحث پرداختند:

تعریف مقدرات: به معنای سرنوشت، تقدیرات، نصیب‌ها و قسمت می‌باشد.

مقدرات در فرهنگ اسلامی به دو دسته تقسیم می‌شود.

1. مقدرات حتمی و غیر قابل تغییر(لوح محفوظ)
2. مقدرات غیرحتمی و قابل تغییر(لوح محو و اثبات)

در فرهنگ شیعه اشاره به احادیث فراوانی در باب اعتقاد به قضا و قدر گردیده است از جمله روایت«لاجبر و لاتفویض، و لکن امر بین أمرین» که در بحارالانوار، الکافی و التوحید تبیین شده است.

عوامل تأثیرگذار برمقدرات ما: ۱٫ افکار و نیت‌های ما، ۲٫ علاقه‌های ما، ۳٫ آرزوهای ما، ۴٫اعتقادات ما، ۵٫ اعمال و اقدامات ما، ۶٫ محبت خدا و اولیاء خدا بر ما، ۷٫ رفتارها و اقدامات خوب و بد دیگران.

در این بحث می‌توان به نمونه روایت وارده:«یَا عَلِیُّ الصَّدَقَهُ تَرُدُّ الْقَضَاءَ الَّذِی قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً یَا عَلِیُّ صِلَهُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الْعُمُر»، (من لا یحضره الفقیه/ج ۳/ص۳) اشاره نمود.

* اصلی‌ترین و تعیین کننده‌ترین عامل در مقدرات ما امتحان و ابتلاء وآزمایش‌های الهی می‌باشد.

خداوند درقرآن کریم حدود شصت بار تعابیری همچون “فتنه”، “ابتلاء” و “امتحان” را بیان کرده است.

واقعیت امتحان بودن زندگی:

– توجه به این واقعیت که آزمایش و امتحان تمام زندگی مارا احاطه کرده است.

– ماهیت زندگی دنیایی ما اینست که اینجا دوران امتحان است.

عدم توجه به واقعیت امتحان بودن زندگی:

در صورت رو‌به‌رو شدن با مشکلات زندگی شرایط برایمان سخت می‌شود و زبان به اعتراض بازمی‌کنیم چرا که اصل هدف خلقت را متوجه نشده‌ایم و نمی‌دانیم برای چه در این دنیا هستیم.

آیت الله بهجت (ره)می‌فرمایند:

کمتر کسی پیدا می‌شود که زندگی بروفق مراد او باشد، هرگونه عیش و نوش دنیا با هزار تلخی و نیش همراه است پس اگر کسی دنیا را اینگونه شناخت و پذیرفت در برابر ناگواری‌ها و بدی‌های همسر، همسایه و…کمتر ناراحت می‌شود زیرا از دنیا بیش از اینکه خانه بلاست انتظار نخواهد داشت.

(در محضر بهجت، ج۲، ص۳۰۲)

امیرالمؤمنین)علیه السلام) می‌فرمایند: «خدا را با به هم خوردن تصمیمها و باز شدن گره‌ها و شکسته شدن همت‌‌ها شناختم؛ عَرَفْتُ اللَّهَ سُبْحَانَهُ بِفَسْخ  الْعَزَائِمِ وَ حَلِّ الْعُقُودِ وَ نَقْضِ الْهِمَم»، (نهج البلاغه/حکمت ۲)

 

اهداف خلقت:

1. اولین هدف عملیاتی خلقت بشر که امتحان است.
2. هدف میانی که عبادت و بندگی است.
3. هدف نهایی و مقصد که لقاء الله می‌باشد.

شرایط به وجودآمدن امتحان از انسان از جانب خداوند:

– شرایط درونی

1. قرار دادن علایق قوی‌تر و پنهان در مقابل علایق ضعیف‌تر و آشکار
2. تعارض علایق خوب و بد و یا در مرحله بالاتر تعارض علایق خوب و خوبتر در درون انسان
3. پاگذاشتن روی علایق سطحی و آشکار برای انجام دادن یک عمل ارزشمند

امیرالمؤمنین)علیه السلام) فرمود: طاعت با سختی و کراهت همراه است و هر گناهی خوشایند و با شهوت همراه است؛ مَا مِنْ طَاعَۀِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی کُرْهٍ وَ مَا مِنْ مَعْصِیَۀِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی فِی شَهْوَهٍ»، (نهج البلاغه/خطبۀ ۱۷۶)

– شرایط بیرونی

1. ایجاد زمینه انجام کار خوب یا بد برای انسان، ۲٫ امکان انجام کار ثواب و یا گناه

انواع کلی امتحان

1. امتحان به صورت مستقیم

۲٫امتحان به صورت غیرمستقیم

واسطه در امتحانات غیر مستقیم شامل پدر، مادر، همسر، فرزند و … است.

امتحانات سازمانی

به امتحاناتی که از همه گرفته می‌شود امتحانات سازمانی می‌گویند.

* همه ما انسان‌ها توسط یکدیگر امتحان می‌شویم، پس سعی کنیم تا جایی که می‌توانیم امتحانات همدیگر را سخت نکنیم.

* مهمترین امتحان الهی، امتحان به واسطه ولیّ خداست و احترام به ولیّ خدا، ملاک مهمی در امتحان ولایت است.

امتحان ولایت

امتحان ولایت به صورت یک ستاره دنباله‌دار است به این معنا که تنها مختص به شخص ولیّ خدا نیست، بلکه به شیعیان و محبین اولیاء الله نیز مربوط می‌شود و اگر در این امتحان رو سفید شویم خداوند باقی امتحانات را آسان می‌گیرد چرا که روسفیدی در این امتحان از سلامت عمیق قلبی ما خبر می‌دهد.

امتحانات جمعی و اجتماعی

علاوه بر امتحاناتی که مختص به خود فرد است امتحاناتی هم مربوط به جمع و اجتماع می‌باشد که هواسمان به آنها نیز باید باشد؛ به عنوان مثال امتحان انقلاب اسلامی

غرض اصلی از امتحان انقلاب اسلامی:

 

 

خداوند براساس دستگاه امتحان و طرح کلان جهان بشریت و ایجاد زمینه‌هایی برای ظهور حضرت مهدی (عج) به این حرکت مهم کمک کرد تا به ثمر برسد. چرا که این حرکت مایه فتنه‌های آخرالزمانی، مقدمه‌چینی برای ظهور و ایجاد جامعه ولایی می‌باشد.

امام خمینی(ره) می‌فرمایند:

انقلاب اسلامی ایران با تأیید خداوند منان در سطح جهان در حال گسترش است و ان شاءالله با گسترش آن قدرت‌های شیطانی به انزوا کشیده خواهند شد و حکومت مستضعفان برپا و زمینه برای حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) مهیا خواهد شد. (صحیفه امام، ج۱۵، ص۳۴۹)

رکن اساسی در امتحان

در امتحان یک رکن اساسی وجود دارد و آن جهل و نادانی نسبت به سوالات امتحان می‌باشد، گاهی هم ممکن است که انسان دچار حیرت شود و نمی‌تواند تکلیفش را تشخیص دهد.

سخن امیرالمومنین«علیه السلام» که در این‌باره می فرمایند:

خداوند بندگانش را به واسطه اموری که نسبت به آنها جهل دارند و به اصل آن آگاه نیستند امتحان می‌گیرد و به ابتلاء دچار می‌کند.(نهج البلاغه ،خطبه ۱۹۲)

تشخیص فصل و زمان امتحان خود

درست است که جهل در امتحان یکی از ارکان امتحان می‌باشد اما برای انسان‌های فرهیخته که در مسائل دقت فراوانی دارند،کم‌کم این جهل‌ها برطرف می‌شود، اگر حالات خودمان را دقیق محاسبه کنیم و همه چیز را از منظر امتحان ببینیم کم‌کم زمان و حالات خودمان را متوجه می‌شویم و می‌فهمیم که خداوند در هر امتحانی از ما چه می‌خواهد.

تکلیف انسان در برابر امتحانات و گرفتاری‌ها

به کار انداختن عقل، مشورت کردن، گرفتن استخاره به معنای صحیح و خاص، صبر و تحمل و محاسبه نفس و تزکیه انکار و فرار کردن از امتحان؛ چه بخواهیم چه نخواهیم از ما امتحان گرفته می‌شود چرا که خداوند ما را برای امتحان آفریده است. پس نباید از امتحان فرار کرد بلکه باید آن کاری که لازم است را انجام داد.

فواید ایستادگی در امتحانات

آسان گرفتن امتحان بر ما، رشد پیدا کردن، امتیازگرفتن…

مضرات فرار از امتحانات

سخت گرفتن امتحان از ما و اذیت شدن، گرفتن نمره منفی از امتحان

ان شاءالله که در سرتاسر زندگی‌مان پیروز و سربلند از امتحانات بیرون بیاییم…

پایان جلسه سؤالاتی جهت پاسخگویی شرکت کنندگان و درک مطالب ارائه گردید و برای بهترین پاسخها و بهترین چکیده‌ها هدایایی به رسم یادبود تهیه گردید.