استاد: جناب آقای حامد علی پور

زمان: ۱۳ دی ۱۴۰۰

سرفصل‌های نشست علمی:

۱ـ  معنای کساء و واژه کساء در قرآن ۲- زمان و مکان وقوع ماجرای حدیث کساء

۳-  نگاهی اجمالی به سند حدیث کساء ۴ـ  نکاتی از معارف مندرج در حدیث کساء

هشتمین جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی پژوهشی ادعیه شناسی با عنوان« مضمون شناسی(بررسی محتوایی) حدیث شریف کساء»

با حضور جناب آقای حامد علی‌پور (استاد دانشگاه) به صورت مجازی و آنلاین در سامانه مدرسه جهت بهره‌بری اساتید و طلاب برگزار گردید.

استاد بحث را با یک نکته مهم و قابل توجه قرآنی در عظمت اهل بیت عصمت و طهارت «علیهم السلام» شروع نمودند.

آیه تطهیر نشان می‌دهد که محتوای آن، مخصوص افراد خاصی است و شامل زنان پیامبر «ص» نیست. زیرا آیات ۲۸ تا ۳۳ سوره مبارکه احزاب همگی مشتمل بر ضمیر جمع مونث است. و در انتهای آیه ۳۳ این نوع ضمیر دگرگون شده و ضمیر، از جمع مونث، تبدیل به جمع مذکر می‌شود. از این دگرگونی تعبیر مشخص می‌شود که مراد، زنان پیامبر نیستند وگرنه باید (لیذهب عنکنّ و یطهرکنّ) می‌آمد. چنانچه ۲۰ بار قبل از آن ضمیر مونث آمده است. (تفسیر تسنیم-علامه جوادی آملی)

سپس استاد در تبیین مبحث اصلی مضمون شناسی(بررسی محتوایی) حدیث شریف کساء نخست به معنای لغوی کساء: کساء در زبان عربی به لباسی می‌گویند که خود را با آن بپوشانند.( مفردات راغب) و به معنای زیرانداز و رو انداز نیز به کار رفته است. ( عسکری؛ حدیث الکساء)

 و اشاره به واژه کساء در قرآن نمودند. و آیات مربوطه را برشمردند؛ از جمله آن آیه مبارکه « وَانْظُرْ إِلَى الْعِظَامِ کَیْفَ نُنْشِزُهَا ثُمَّ نَکْسُوهَا لَحْمًا –بقره/۲۵۹ و … .

مکان وقوع این ماجراء:  به گفته علامه حلی، نازل شدن آیه تطهیر در خانه ام سلمه از مطالبی است که امت اسلام بر آن اجماع دارد و به صورت متواتر از ائمه(ع) و بسیاری از اصحاب نقل شده است. (علامه حلی؛نهج الحق؛ص ۱۷۴).

ابن حجر نیز بر آن است این آیه در خانه ام سلمه نازل شده است. ابن حجر؛ الصواعق المحرقه؛ص ۱۴۴

زمان وقوع این ماجرا: بر اساس روایتی در کتاب امالی شیخ طوسی، محدث شیعه قرن پنجم قمری، ماجرای حدیث کساء پس از نزول آیه تطهیر و برای تعیین مصداقهای آن نازل شده است. امالی؛ ۵۶۱٫

نگاهی اجمالی به سند حدیث کساء:  حدیث کساء در کتب حدیثی اهل سنت همچون صحیح مسلم، مسند احمدبن حنبل و اسد الغابه اثر ابن اثیر و منابع تفسیری آنها مانند جامع البیان اثر محمد بن جریر طبری، تفسیر القرآن العظیم اثر ابن ابی حاتم رازی، الکشاف اثر زمخشری، التفسیر الکبیر اثر فخر رازی و الجامع لاحکام القرآن اثر قرطبی، تفسیر القرآن العظیم اثر ابن کثیر و الدرالمنثور سیوطی نقل شده است.

ابن تیمیه در منهاج السنه و ابن حجر در الصواعق المحرقه سند این حدیث را صحیح شمرده‌اند.

آیت الله ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید شیعه، محتوای آن را بدون اشکال شمرده است.(مفاتیح نوین)؛ از نظر ایشان با توجه به اهمیت بعضی از علما به قرائت این حدی و «احادیث من بلغ»، به قصد رجاء می‌توان آن را برای برآورده شدن حاجات خواند.

آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، صاحب العروه الوثقی (متوفای ۱۳۳۷ ه. ق) در کتاب«السؤال والجواب» درباره حدیث کساء می‌فرماید:

«اصل داستان کساء، طبق احادیث بسیار، معلوم و متواتر است. اختلاف روایات در چگونگی ماجرای کساء همدیگر را کامل و تأیید می‌کنند و منافاتی بین آنها نیست»

حضرت آیت الله بهجت می‌فرمودند: «عجائب و غرایبی در حدیث کساست. خدا می‌داند؛ کسی بشمارد که چقدر معجزه در آن است، خیلی کار بزرگی کرده است».

نکاتی از معارف مندرج در حدیث کساء:

اول:

در آغاز آنچه نظر خواننده این حدیث را به خود جلب می‌کند این است که راوی آن، که خبر از غیب آسمانها می‌دهد، وجود مقدس فاطمه زهرا سلام الله علیها است. ایشان سخن از نزول فرشته وحی می‌دهد و آنچه را که خداوند متعال به آن فرشته فرموده بیان می‌کند.

«فقالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ… هُمْ فاطِمَهُ وَاَبُوها وَبَعْلُها وَبَنُوها».

دوم:

یکی از نکات قابل تأملی که در حدیث کسا نمایان است، عبارات سرشار از محبت و احترامی است که وجود مقدس زهرای اطهر در مواجهه با همسر و فرزندانش به کار می‌برد. این عبارات بازگو کننده عظمت مقام این خانواده و ادب، معرفت و محبت شگرف فاطمه زهراسلام الله علیها نسبت ایشان است؛ آنجا که به فرزندانش می‌فرماید: « السلام علیک یا ولدی و یا قره عینی و ثمره فؤادی»

و نیز آنجا که همسر بزرگوار خود را این گونه خطاب می‌کند: « و علیک السلام یا اباالحسن و یا امیرالمؤمنین».

سوم:

در فرازی دیگر از حدیث کسا آمده است: «یا عَلِی وَالَُّذی بَعَثَنی بِالْحَقُِّ نَبِیُّاً، وَاصْطَفانی بِالرُِّسالَهِ نَجِیُّاً، ما ذکِرَ خَبَرنا هذا فی مَحْفِلٍ مِنْ مَحافِلِ اَهْلِ الْأَرْضِ، وَفیهِ جَمْعٌ مِنْ شیعَتِنا وَمحِبُّینا، وَفیهِمْ مَهْمومٌ اِلاَُّ وَفَرَُّجَ اللَُّه هَمَُّه، وَلا مَغْمومٌ اِلاَُّ وَ کَشَفَ اللَُّه غَمَُّه، وَلاطالِب حاجَهٍ اِلاَُّ وَ قَضَی اللُّه حاجَتَه.

شاید همین تصریحی که در حدیث کساء درباره برطرف شدن مشکلات است موجب شده بود که حضرت آیت الله بهجت قدس سره برای رفع گرفتاری‌ها و شفای بیماران، به قرائت این حدیث توصیه کند و به قرائت جمعی آن، توجه خاصی داشته باشد.

برای دانلود فایل اینجا کلیک کنید.